همشهری آنلاین - مریم سرخوش: آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از مراجعان به مراکز درمانی دولتی تهران، بیماران شهرستانی هستند و بخش عمده‌ای از این بیماران را هم کودکان تشکیل می‌دهند. خانواده‌هایی که همراه با کودکان بیمارشان راهی تهران می‌شوند و سختی سفر را به امید دریافت خدمات درمانی بهتر و ازران‌تر به جان می‌خرند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عمل جراحی قلب کودکان در بسیاری از شهرهای کشور انجام نمی‌شود و در صورت ارائه خدمات در بخش خصوصی، هزینه‌های بسیاری بالایی برای خانواده‌ها دارد اما همین خدمات در بیمارستان‌های تخصصی تهران با هزینه‌های یک تا دو میلیون انجام می‌شود.
این در حالی است که برخی از این سفرهای درمانی به چند روز و چند هفته ختم می‌شود و مساله اسکان در پایتخت یا سایر کلانشهرهای کشور هم برای همراهان بیماران اهمیت پیدا می‌کند. اما طی سال‌های اخیر مساله اقامت این خانواده‌ها به عنوان همراهان بیمار با معضلات متعددی مواجه بوده، از جمله در دسترس نبودن فضای اقامتی امن و مناسب. البته که تعداد همراه‌سراها و تخت‌های پذیرش همراهان بیمار اکنون در تهران افزایش یافته و بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران ۵۰۰ تخت در همراه‌سراها به خانواده‌های بیماران خدمات ارائه می‌کنند. برخی از این همراه‌سراها را وزارت بهداشت با همکاری دانشگاه‌های علوم‌پزشکی احداث کرده و تعدادی هم با همکاری مشترک شهرداری و خیران سلامت ایجاد شده‌اند. اما همچنان در اطراف بیمارستان‌های دولتی چادرخوابی، ماشین‌خوابی و کارتن‌خوابی همراهان بیمار برپاست و مشکلات متعددی را تجربه می‌کنند.
اما خبر تلخ اواخر اسفند سال گذشته، باز هم مساله همراه سرای مناسب برای اسکان همراهان بیماران را داغ کرد. پدر و مادر یک کودک بیمار یک ساله مقابل یکی از بیمارستان‌های تهران جان خود را از دست دادند و سرنوشت این کودک بسیاری از ایرانی‌ها را متاثر ساخت. رئیس دادسرای جنایی تهران همان زمان درباره وقوع این حادثه توضیح داده بود که «والدین کودک بیمار، به دلیل نداشتن محلی برای اقامت، در خودرو خوابیده، به دلیل سرمای هوا، در خودرو پیک نیک روشن کرده و به علت مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست دادند.» این در حالی است که به تاکید این مسئول والدین این کودک می‌توانستند با مراجعه به بخش مربوطه در بیمارستان، از آنها آدرس نزدیک‌ترین همراه سرا را دریافت کنند تا بتوانند شب را در آنجا اسکان پیدا کنند.
ساماندهی همراهان بیمار بدون متولی
اینکه چرا این زن و شوهر به همراه سرا نرفته جای سؤال دارد اما نکته مهم اینجاست که در نبود متولی اصلی همراه‌سراهای بیماران و ساماندهی آنها، اسکان همراهان در خیابان‌های اطراف بیمارستان‌های تخصصی و فوق‌تخصصی دولتی تهران و سایر کلانشهرهایی کشور و احتمال بروز حوادث این چنینی همچنان ادامه دارد. آن هم در حالی که به تاکید کارشناسان حوزه سلامت به دلیل فراهم نبودن کلیه خدمات درمانی در مناطق مختلف کشور، روند سفرهای درمانی اجباری این خانواده‌ها کاهش نخواهد یافت.
این نکته را شمس‌الله نوری‌پور، رئیس مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی کودکان مفید تهران هم تایید می‌کند و می‌گوید: این بیمارستان یکی از بزرگترین مراکز ارجاعی بیماران کودکان و نوزادان از کل کشور است و نیمی از بیماران از سایر استان‌ها به این مرکز درمانی مراجعه می‌کنند. برخی بیماری‌های کودکان، چالش‌های تشخیصی به همراه دارد و نیاز است که رشته‌های فوق تخصصی متعدد با همکاری همدیگر به تشخیص یا درمان بیماری بپردازند.
این مسئول از برخی ارجاعات غیرمنطقی به بیمارستان‌های تهران هم انتقاد و عنوان می‌کند: به عنوان نمونه در استان مجاور تهران جراح کودکان حضور دارد اما عمل جراحی ساده انجام نمی‌شود و بیمار را به تهران ارجاع می‌کنند در حالی که در همان استان هم قابل انجام است. قطعا اگر سیستم ارجاع به شکل منطقی راه‌اندازی شود از ارجاعات غیرضروری نیز جلوگیری خواهد شد.
وی با بیان این که تقریبا 60 درصد از بیماران این مرکز از قشر محروم و نیازمند کمک هستند بر رعایت کرامت انسانها، بیماران و همراهان آنها تاکید می‌کند و می‌گوید: سلامت فقط منحصر به خدمات بهداشتی و درمانی نیست و باید کرامت همراهان بیماران هم پاس داشته شود. نهادهایی مانند بنیاد مستضعفان می‌توانند با توجه به مراجعه اقشار محروم و نیازمند و همچنین استانداری‌ها در زمینه توسعه همراه سراها کمک بزرگی کنند.
بیشتر بخوانید
معتادان و کارتن خوابانی در قالب همراه بیمار
ارائه خدمات رایگان به خانواده بیماران در «همراه سرا»
ساماندهی وظیفه وزارت بهداشت نیست
معاون درمان وزارت بهداشت درباره این که آیا نمی‌توان برای همراهان بیمار اقداماتی صورت بگیرد که منجر به روز چنین حوادثی نشود، به همشهری آنلاین می‌گوید: مراقبت و حمایت از بیمار برعهده ماست و برای ساماندهی همراهان بیمار، وظیفه نهادهای حمایتی که چنین ظرفیت‌هایی ایجاد کنند. پیگیری همراه یا همراهان بیمار که چند نفرند، از کجا آمده‌اند یا وضعیت ماندگاری آنها چگونه است، برعهده ما نیست.
سعید کریمی با تاکید بر این که وزارت بهداشت در بودجه‌های خود، چیزی به نام احداث مرکزی برای اقامت همراه بیماران ندارد و اگر هم اقدامی می‌شود، با کمک خیرین است، عنوان می‌کند: همین حالا بیمارستان‌ها با وجود تعرفه‌های پایینی که در ارائه خدمات درمانی دارند، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. هزینه یک شب بستری بیماران چیزی حدود یک میلیون تومان است که با تعرفه‌های موجود همخوانی ندارد.
او ادامه می‌دهد: البته ما با استفاده از ظرفیت‌هایی که در اختیار داریم در برخی شهرها همراه سرا ایجاد کرده‌ایم از جمله شهر دزفول، اما منابع وزارت بهداشت به شدت محدود است و ما در حال جنگ بر سر تعرفه‌ها هستیم.
به گفته این مسئول در همه جای دنیا همین وضعیت است و نهادی به جز نظام سلامت در این باره اقدامات لازم را انجام می‌دهد. امیدواریم در این باره شاهد تعامل و حمایت‌های بیشتری از سوی شهرداری‌ها، شورای شهر، وزارت کشور، مسکن و شهرسازی و... باشیم و از بروز این گونه حوادث تلخ جلوگیری شود.
همراه‌سراها بودجه ندارند
البته که اسفند سال گذشته احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با بیان این که شهرداری موظف به ایجاد همراه سرا نیست آن را وظیفه وزارت بهداشت عنوان کرده و گفته بود: امیدواریم در آینده نزدیک با تصویب قانونی، یکی از دستگاه‌ها متولی این امر شود. در قانون اساسی حاکمیت مکلف به ارائه خدمات سلامت است و همراهان بیماران نیز یکی از حوزه‌های جانبی خدمات سلامت است.
پیش‌تر هم محمدعلی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره وظیفه حاکمیت در ساماندهی و احداث همراه‌سراها گفته بود: با توجه به شرایط فعلی اقتصادی کشور براساس اصل ۷۵ قانون اساسی هر طرح و لایحه‌ای که منابع مالی‌اش پیش‌بینی نشده باشد، یعنی هزینه‌ای اضافه بر آنچه در قانون برنامه برای دولت تعیین شده به دولت تحمیل شود از سوی شورای نگهبان مغایر قانون اساسی شناخته و رد می‌شود. بنابراین در چنین موضوعاتی که ضرورت تعریف بودجه مشخص احساس می‌شود اما از سوی دیگر منابع مالی برایش وجود ندارد باید از ظرفیت خیران و مشارکت مردمی استفاده کرد. اما در آینده با بهبود وضعیت اقتصادی کشور می‌توان در قالب طرح و یا لایحه، این موضوع را مصوب کرد؛ البته آن هم نه برای همه بیمارستان‌ها چون این کار هزینه سنگینی بر نظام سلامت تحمیل می‌کند بلکه این کار باید فقط برای برخی از بیمارستان‌ها انجام شود.
امید به نظام ارجاع
مساله مهم اما این است که بسیاری از بیماران در شهرستان‌های دورافتاده به اجبار برای دریافت خدمات بهداشتی و درمان سفر می‌کنند. اجبار آنها در بسیاری از اوقات به دلیل کمبود پزشک متخصص و امکانات درمانی در محل زندگی‌شان است. این در حالی است که چنین سفرهایی، هزینه‌های مضاعفی را هم به بیماران و خانواده‌های آنها تحمیل می‌کند و حتی حادثه‌ساز هم هست.
معاون درمان وزارت بهداشت در پاسخ به این سؤال که آیا نبود امکانات درمانی در سایر مناطق کشور باعث افزایش سفرهای اجباری خانواده‌های بیماران به تهران و بروز چنین حوادثی نیست، عنوان می‌کند: برخی از این موارد به دلیل ناآگاهی خانواده‌هاست. در بسیاری از شهرها پزشک با تخصص‌های مختلف وجود دارد اما یک باوری در افراد شکل گرفته که برای درمان حتما به تهران مراجعه کنند.
کریمی تاکید می‌کند: این در حالی است که برخی سطوح بیماری نیازی به مراجعه به فوق تخصص‌ها ندارد و در همان سطح شهرستان هم پزشکان متخصص خدمات مورد نیاز را ارائه می‌کنند. به عنوان مثال برخی بیماران برای درمان یک آب مروارید هم خواهان ویزیت یک متخصص حوزه سرطان چشم هستند که اصلا چنین تصوری درست نیست.
البته به تاکید معاون درمان وزارت بهداشت این مسائل به تدریج در نظام ارجاع برطرف خواهد شد.
نظر شما